Çocuklarda Saç Dökülmesi Neden Olur?
Al-Refu, K., Hair Loss in Children, Etiologies, and Treatment in Hair and Scalp Disorders, 2017
Düzenleyerek çeviren, Prof. Dr. Murat Türkoğlu
Çocuklarda saç dökülmesi, dermatoloji ve çocuk kliniklerinde sık görülen ve önemli bir şikayet olup bazı durumlarda zor ve zorlu bir sorun olarak değerlendirilebilir. Erken tedavi, çocukların normal zihinsel ve fiziksel gelişimine etkisi olduğu için gereklidir. Alopesi veya saç dökülmesi, bu büyüyen yaş grubunda daha önemli psikolojik sonuçlarla ilişkili olduğundan ve yetişkinlerde görülenden farklı kalıplara sahip olduğundan, pediatrik grupta özellikle endişe vericidir. Bu şikayetin yaygın ve nadir nedenleri vardır ve bu genellikle geniş bir ayırıcı tanıyı kapsar.
Çocukluktaki saç dökülmesini tam olarak anlamak için, normal saç büyümesini anlamak gereklidir. Genellikle, intrauterin yaşamın 22. haftasında gelişen fetüsün tüm saç kökleri oluşur. Bu aşamada kafada yaklaşık bir milyon kadar saç kökü bulunmaktadır. Kafa derisindeki tüyler günde yaklaşık 0,3-0,4 mm uzar. Herhangi bir zamanda rastgele sayıda saç, üç büyüme ve dökülme aşamasından birinde olacaktır: anajen, katajen ve telojen. Her aşamanın, saçın uzunluğunu belirleyen belirli özellikleri vardır. Üç aşamanın tümü aynı anda gerçekleşir; bir saç teli anajen fazda olabilirken diğeri telojen fazda olabilir. Esasen, saç folikülü büyüklüğüne bağlı olarak üç temel saç grubu vardır.
(A) Lanugo kılları uzundur, pigmentsizdir ve çok incedir. Bir embriyo geliştikçe saç kökleri oluşur ve bu tip saçları üretmeye başlar. Bu ilk büyüme dalgası normalde yaklaşık 8 aylık gebelik sonunda dökülür ve yerini doğuma hazır terminal veya vellus kılları alır. Ancak bazen bebekler bu lanugo tüyüyle doğabilir ("konjenital hipertrikoz lanuginosa" olarak adlandırılır). (B) Vellus kısa, ince, pigmentsiz saçlardır. Bu tip saçlar genellikle burunda ve yanaklarda görülür.
(C) Terminal, uzun, kabadır, pigmentlidir ve sıklıkla bir medulla içerir. Ergenlik döneminde erkeklerde cinsel organ, koltuk altı, sakal ve göğüs çevresindeki birçok saç kökü hormonların yönlendirmesiyle vellus kılından terminal kıllara dönüşür.
Çocuklarda saç dökülmesinin yaygın nedenleri arasında telojen effluvium, tinea capitis, bakteriyel enfeksiyonlar, traksiyon alopesi, trikotillomani ve alopesi areata yer alır. Bir öncekine ek olarak, tiroid bozuklukları ve sistemik lupus eritematozus, diabetes mellitus veya demir eksikliği anemisi gibi hastalıklar, yetersiz beslenme, genellikle kolay kırılmayla sonuçlanan saç şaftının yapısal anormallikleri gibi diğer daha az yaygın saç dökülme nedenleri görülebilir.
Çocuklarda Saç Dökülmesinin Nedenleri?
Doğuştan Gelen Hastalıklar
Jadassohn's nevus sebase
Jadassohn'un Nevus sebase'si (sebasöz nevüs olarak da bilinir) tipik olarak kafa derisinde oluşan sarı-turuncu, mumsu ve tüysüz bir plaktır. Bu tür nevuslar doğumda veya erken çocuklukta saçsız konjenital bir plak olarak bulunur, ancak ergenlik çağında dikkate değer bir aşırı büyüme gösterir.
Aplazi cutis konjenita
Aplasia cutis congenita (Konjenital cilt yokluğu" ve "Konjenital skarlar), doğumda lokalize veya yaygın bir bölgede deri bir kısmının yokluğu ile karakterize heterojen bir hastalık grubudur. Kusur, sadece epidermisi ve üst dermisi içerebilir ve minimal alopesi ile sonuçlanabilir veya derin dermise, deri altı dokuya uzanabilir.
Ektodermal displazi
Ektodermal displaziler, ektodermal kaynaklı bir dokudaki başka bir anormalliğin yanı sıra, saç, diş, tırnak veya ter bezi işlevi gibi iki veya daha fazla ektodermal yapıda anormalliklerin olduğu kalıtsal durumlar olarak tanımlanır. Tek bir hastalık değil, bir grup sendromdur. Belirti ve semptomlar genellikle yenidoğanlarda belirgin değildir ve bebeklik veya çocukluk dönemine kadar ortaya çıkmayabilir. Etkilenen kişilerde saç köklerinde anormallikler vardır (kafa derisi ve vücut kılları ince, seyrek ve çok açık renkli olabilir). Saç çok yavaş veya düzensiz uzayabilir ve aşırı derecede kırılgan, kıvırcık veya hatta bükülmüş olabilir.
Saç gövdesi kusurları
Saç gövdesi anormallikleri renk, yoğunluk, uzunluk ve yapıdaki değişikliklerle karakterizedir. Kıl gövdesi değişiklikleri genellikle kıl lifleri ve kütiküllerdeki yapısal değişikliklerden kaynaklanır ve bu da kırılgan ve taranamayan saçlara yol açabilir. Saç şaftı kusurları kuru ve parlak olmayan saçlara, kaba veya taranamayan saçlara ve kırılgan saçlara neden olabilir. Saç gövdesi hastalıkları, lokalize veya genel bozukluklar şeklinde ortaya çıkabilir.
Gevşek anajen saç sendromu
Gevşek anajen sendromu, anajen kılların kolayca ve ağrısız bir şekilde çıkarıldığı ve çoğunlukla çocuklukta bildirildiği iyi huylu, kendi kendini sınırlayan bir durumdur. Normal popülasyonda ve alopesi areatada görülebilir. Saç nispeten seyrektir ve uzun uzamaz. Saçlar açık renktedir ve düşük kalibreli saç telleri vardır ve erken yaşta başlama özellikleridir.
Sonradan Oluşan Hastalıklar
Çocuklarda beş yaygın saç dökülmesi tipi vardır: tinea capitis ile ilişkili alopesi, alopesi areata, traksiyon alopesi, telogen effluvium ve trichotillomania / trichotillosis.
Tinea capitis
Tinea capitis (kafa derisinin saçkıranı) saç dökülmesinin en yaygın nedenlerinden biridir. Saç derisinin yüzeysel mantar enfeksiyonunun neden olduğu, saç kıllarına ve foliküllere saldırmaya meyilli bir hastalıktır. Tinea capitis, dünya çapında en yaygın pediatrik dermatofit enfeksiyonudur.
Alopesi areata
Saçlı deriden veya kaş, kirpik gibi diğer kıllı bölgelerden ve vücuttaki diğer kıllı bölgelerden saçların döküldüğü otoimmün bir hastalıktır. Çoğunlukla, özellikle ilk aşamalarda kafa derisinde kel lekelere neden olur. Nadiren, durum tüm kafa derisine (alopesi totalis) veya tüm cilde (alopesi universalis) yayılabilir. Bu tip alopesi, saç kıllarının gittiği, ancak saç köklerinin korunduğu, bu tür alopesi geri dönüşümlü hale geldiği, kararsız alopesi karakterizedir. Tipik olarak, hasta önce küçük kel yamalar ile doktora başvurur. Bu yamalar pek çok şekilde olabilir ancak çoğunlukla yuvarlak veya ovaldir. Hastalık ayrıca bir süreliğine remisyona girebilir veya kalıcı olabilir. Çocuklarda yaygındır.
Traksiyon alopesi
Traksiyon alopesi, esas olarak sık ve kronik saç çekmenin neden olduğu kademeli bir saç dökülmesidir ve bu genellikle saç şekillendirme alışkanlığından kaynaklanır. Saçlarını yüzlerinden uzak tutmak için saç tokası kullanan uzun saçlı kişilerde de görülür. Traksiyon alopesinin klinik sunum modelinde büyük bir varyasyon vardır.
Telogen effluvium
Bu, çocuklarda saç dökülmesinin nadir bir nedeni değildir; aşırı telojen saç kaybına yol açan normal saç döngüsündeki anormalliği ifade eder. Telogen effluvium'da, birçok faktör saçın normal yaşam döngüsünü kesintiye uğratır ve saçların çoğunu veya tamamını telojen fazına atar, birkaç hafta sonra, kısmen veya tamamen kellik ortaya çıkar. Sık görülen tetikleyiciler, bu tipte yenidoğanın fizyolojik effluviumunu (Yerine yenileri çıkmak üzere bebeklerin genellikle ilk 6 ayda saçları dökülebilir). Yetişkin tipi telogen effluvium'a benzer şekilde, birçok farklı olay, aşırı yüksek ateş, önceki şiddetli hastalıklar, genel anestezi altında ameliyat, şiddetli uzun süreli duygusal stres, ciddi yaralanmalar ve belirli reçeteli ilaçların kullanımı telojen effluviuma neden olabilir.
Trichotollimenia
Trichotollimenia saçlarını kompulsif olarak koparan ve obsesif kompulsif bozuklukla ilişkili olduğu düşünülen bir çocuk veya genç hastalığı olarak tanımlanır. Bu çocukların gözle görülür saç dökülmesi vardır ve genellikle bir çocuk psikiyatristi veya çocuk psikoloğu tarafından tedaviye ihtiyaç duyarlar. Saç dökülmesi düzensizdir ve farklı uzunluklarda kırık saçlarla karakterizedir. Yamalar genellikle çocuğun baskın elinin yanında görülür.
Teşhis ve Tedavi
Çocuklarda saç dökülmesi vakalarının çoğunda, bir dermatolog bu durumları teşhis edebilir ve uygun tedaviyi reçete edebilir. Ancak bazı saç rahatsızlıklarının etkili bir tedavisi yoktur veya tedavi %100 başarılı değildir. Konjenital ve kalıtsal hipotrikoz ve kıl gövdesi anormalliklerinin genellikle etkili bir tedavisi yoktur.
Tinea capitis için tedavi genellikle 8 hafta boyunca ağızdan alınan griseofulvin gibi sistemik antifungal tedaviyi içerir. Tinea capitis ayrıca kafa derisini haftada 2-3 kez yıkamak için kullanılan mantarların dökülmesini azaltmak için antifungal şampuanla tedavi edilir. Ağızdan ilaç ve şampuan kullanımına 8 hafta boyunca devam etmek çok önemlidir. Tinea kapitisi olan çocukların, tedavinin belirtildiği şekilde kullanılması halinde okuldan kalmaları gerekmez, ancak şapka, yastık gibi kafalara dokunan nesneleri paylaşmamaya dikkat etmeleri gerekir. Ağızdan alınan ilaç ve şampuanı kullanırken çoğu çocuk bulaşıcı değildir.
Alopesi areata öngörülemeyen bir hastalıktır ve tam bir iyileşmeyle bile, çocuğunuzun yaşamı boyunca tekrar ortaya çıkması mümkündür. Tedavisi olmamakla birlikte ve ne yazık ki, bazı çocuklarda hastalığı tedavi etmek için özel olarak tasarlanmış FDA onaylı ilaçlar olmadığından. Birçoğunun saçları bir yıl içinde geri döner, ancak yeniden uzama öngörülemez ve birçoğu tekrar saçlarını kaybeder. Alopesi areata tedavisi, tutulumun ciddiyetine bağlıdır. Bozukluk hafifse ve hastayı çok fazla sıkıntıya sokmuyorsa, kendiliğinden iyileşmeyi beklemek mantıklı bir seçenektir. Varsayılan bir immünemodülatör olarak çinko ile tedavinin genellikle hiçbir yan etkisi yoktur ve bu nedenle çocuklarda kullanım için uygundur.
Trichotillominea'da klomipramin veya sertralin, N-asetil sistein gibi danışmanlık ve psikotropik ilaçlar ve davranış değiştirme teknikleri ( Alışkanlığı tersine çevirme tedavisi) etkili tedavi seçenekleridir.
Traksiyon alopesi geri dönüşlü bir alopesi olup, rahatsız edici saç uygulamasının kesilmesi tedavisidir. Ancak yıllarca saçlar çekilmeye devam edilirse saç köklerine mekanik hasar kalıcı saç dökülmesine neden olabilir. Telogen effluvium'da, araya giren bir patolojik süreç olmadığı varsayılarak, kayıp genellikle 6-12 ayda yenilenir.