Kepek Neden Olur? Saçtaki Kepek Nasıl Giderilir?

Kepek, saç derisinde yaygın olarak görülen bir durumdur ve çoğunlukla pullanma, kaşıntı ve saç derisinde tahriş ile ilişkilidir [1-2]. Kepek hakkında merak edilen soruların yanıtlarını bu içerikte bulabilirsiniz.

Kepek Nedir? 

Kepek, saçlı derideki epidermal hücrelerin hızlı döngüsü sonucunda görülen pullanma problemidir. Bu hücre döngüsü, normalden daha hızlı gerçekleştiğinde, deri hücreleri birbirine yapışarak gözle görülür pullar haline gelir [1]. Kepek, sosyal açıdan rahatsız edici olabilir ve bazı durumlarda kaşıntıya neden olabilir [2].

Kepek Çeşitleri ve Saç Tipine Göre Kepek Problemi 

Kepek, saç derisinin yağ durumuna göre farklı şekillerde sınıflandırılabilir. Yağlı kepek ve kuru kepek olarak iki ana grupta ele alınır [1].

• Yağlı kepek, büyük ve sarımsı pullarla kendini gösterebilir. Bu durum genellikle sebum üretiminin fazla olduğu bireylerde görülür.
• Kuru kepek, daha küçük ve beyaz pullarla karakterizedir. Kuru saç derisine sahip bireylerde daha sık rastlanır [2].

Kepek Belirtileri Nelerdir?

• Saçlı deride beyaz veya sarı renkli pullanmalar,
• Deride zaman zaman kaşıntı hissi,
• Koyu renkli giysiler üzerinde görülebilen pul döküntüleri,
• Yağlı veya kuru görünümlü saç derisi [2].

Kepek ile Saç Derisi Hastalıkları Arasındaki Farklar 

Kepek, sıklıkla seboreik dermatit, sedef hastalığı veya egzama gibi dermatolojik durumlarla karıştırılabilir. Ancak bu rahatsızlıkların çoğu inflamasyonla birlikte seyrederken, basit kepeklenme genellikle inflamasyonsuz ve daha yüzeysel bir durumdur [3].

Kepek, seboreik dermatitin sadece saç derisinde meydana gelen daha hafif bir şeklidir. Seboreik dermatit, saç deriniz de dahil olmak üzere cildinizde çok sayıda yağ bezinin bulunduğu yerlerde kaşıntılı lekelere ve yağlı pullara neden olan yaygın bir cilt rahatsızlığıdır [1].

Kepek Kaşıntı Yapar Mı? 

Kepek genellikle kaşıntıya neden olabilir. Bu durum, saç derisinin tahrişi veya Malassezia maya türlerine karşı gösterilen immün yanıtla ilişkilendirilmiştir [3].

Kepek Saç Dökülmesine Neden Olur Mu? 

Kepek doğrudan saç dökülmesine neden olmaz. Ancak yoğun kaşıntı ve saçlı derinin tahrişi, dolaylı olarak saç köklerinin zarar görmesine neden olabilir. Bazı çalışmalar, seboreik dermatitin ilerlemiş formlarının saç dökülmesine katkıda bulunabileceğini öne sürmektedir [3].

Kepek Neden Olur? 

Kepek oluşumuna birçok faktör katkıda bulunabilir. Bu faktörler arasında mikrobiyal dengesizlikler, cilt bariyerinin zayıflaması, aşırı sebum üretimi ve genetik yatkınlık yer alır [4].

Saçta Kepek Oluşumunun Ana Sebepleri

• Malassezia spp. adlı mantarın saçlı deride çoğalması, kepek oluşumuyla ilişkilendirilmiştir. Bu maya, yağlı ortamda çoğalır ve kepekli bireylerde normalden daha fazla bulunabilir .
• Sebum üretiminin artması, özellikle ergenlik döneminde yaygındır ve Malassezia'nın gelişmesi için uygun bir ortam sağlar.
• Bazı bireylerde kepek oluşumu ile genetik yatkınlık arasında ilişki olduğu düşünülmektedir [4].
• Stresin, bağışıklık sistemi üzerinden kepek oluşumuna katkı sağlayabileceği belirtilmiştir.
• Cilt bariyerinin zayıflaması, su kaybını artırarak saçlı deride pullanmaya yol açabilir [5].
• Saçın yeterince sık yıkanmaması, ölü deri hücrelerinin saç derisinde birikmesine yol açarak pullanma ve kaşıntı gibi belirtilere neden olabilir.
• Çok sık şampuan kullanımı ise saç derisinin doğal yağ dengesini bozarak aşırı kuruluğa ve kepeğe yol açabilir.
• Saçın sık ya da sert şekilde taranması, saç derisinin hassas yüzeyine mekanik baskı uygulayarak tahrişe ve dolayısıyla kepeklenmeye zemin hazırlayabilir.
• Şampuan, saç kremi veya saç şekillendirici gibi kişisel bakım ürünlerine karşı gelişen alerjik reaksiyonlar veya cilt hassasiyetleri, saç derisinde kızarıklık, kaşıntı ve kepek oluşumuna neden olabilir.
• Güneşten gelen UV ışınları saç derisinde hasara neden olabilir ve bu durum bazı kişilerde kepeklenmeyi artırabilir.
• Özellikle çinko, B vitaminleri ve bazı yağ asitlerinin eksikliği gibi beslenme yetersizlikleri, saç derisinin sağlığını olumsuz etkileyerek kepek oluşumuna katkıda bulunabilir [3].

Kepek Nasıl Geçer? 

Kepeğin yönetimi, altta yatan nedenlere ve kişinin saç derisi özelliklerine göre değişiklik gösterebilir. Medikal şampuanlar, yaşam tarzı düzenlemeleri ve bazı doğal içerikler kepek kontrolünde kullanılabilir [5].

Evde Kepekten Kurtulmak İçin Doğal Yöntemler

• Elma sirkesinin, saçlı derideki pH seviyesini düzenlediği ve mikrobiyal dengeyi desteklediği bildirilmiştir.
• Aloe vera, antienflamatuvar özellikleri sayesinde saçlı derideki tahrişi azaltabilir.
• Hindistancevizi yağı, saçlı deriyi nemlendirme özelliği ile kuruluğa bağlı kepeği azaltabilir [5].

Kepek İçin En Etkili Şampuan İçerikleri 

Kepek karşıtı şampuanlarda sıkça yer alan bazı aktif bileşenler şunlardır:

• Çinko pirition: Antifungal ve antibakteriyel etkiler gösterir.
• Ketokonazol: Malassezia türlerine karşı etkili antifungal bir rol oynar.
• Salisilik asit: Ölü derilerin dökülmesini kolaylaştırabilir [2].

Kepeği Azaltan Saç Yıkama ve Bakım Rutini

• Saçların düzenli olarak, tercihen ılık suyla yıkanması önerilmektedir.
• Şampuan uygularken saç derisine nazikçe masaj yapılması, ölü deri hücrelerinin uzaklaştırılmasına yardımcı olabilir.
• Şampuanın saç derisinde bir süre bekletilmesi, aktif bileşenlerin etkinliğini artırabilir [3].

Kepeğe Kesin Bir Çözüm Var Mı?

Kepek genellikle daha ciddi bir sağlık sorununa işaret etmez. Kaşıntı ve pullanma genellikle reçetesiz şampuan ve tedavilere iyi yanıt verebilir. Sizin için işe yarayan bir yöntem veya ürün bulana kadar farklı marka ve türleri denemeye devam edebilirsiniz. Eğer işe yaramıyorsa, saçın yapısı ve kepeğin nedenlerinin ayrıca incelenmesi gerektiğinden bir dermatoloğa danışmakta fayda vardır [1,3].

Kaynakça

1. https://www.webmd.com/skin-problems-and-treatments/understanding-dandruff-basics
2. https://www.mayoclinic.org/diseases-conditions/dandruff/symptoms-causes/syc-20353850
3. https://www.healthline.com/health/dandruff-itchy-scalp
4. https://www.nhs.uk/conditions/dandruff/
5. https://www.medicalnewstoday.com/articles/152844